Why gold is surging in 2025
- ရွှေစျေးက နှစ်တွေကြာလာတာနဲ့ အမျှ အတက်ပဲ ရှိတယ်ဆိုတာမှန်ပေမယ့် 2025 မှာတော့ အရင်ကထက် အဆမတန် စျေးတက်လာခဲ့ပါတယ်။
အောက်တိုဘာ ၂၀ ရက်နေ့မှာ ရွှေဈေးဟာ တစ်အောင်စကို ဒေါ်လာ ၄,၃၈၀ နဲ့ စံချိန်တင်ခဲ့ပါတယ်။ 2025 ဇန်နဝါရီလကထက် ၅၅% ပိုများပါပြီ။
၂၀၂၆ ခုနှစ်ကုန်မှာ $၅,၀၀၀ ကို ကျော်မယ်လို့ တောင် လေ့လာဆန်းစစ်သူ အများအပြားက ခန့်မှန်းကြတယ်။
စျေးနှုန်းဆိုတာ ရောင်းအားဝယ်အားနဲ့ သက်ဆိုင်တယ်ဆိုတာ လူတော်တော်များများသိကြမှာပါ၊
ကမ္ဘာ့ရွှေတွေရဲ့ ဝယ်ယူသူ demand အကြောင်းကို The Economist ဆောင်းပါးမှ ကောက်နှုတ်မှီငြမ်းရေးသားထားပါတယ်။
- ကမ္ဘာရွှေစျေးကို အတက်အကျ ဖြစ်အောင်လုပ်နိုင်တဲ့ ဝယ်သူတွေက အဓိက ၃ မျိုးရှိပါတယ်၊
ဝယ်ယူသူတွေက
1. Institutional investors အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေ၊
2. Central banks ဗဟိုဘဏ်တွေနဲ့
3. Speculators စျေးကစားသူတွေ။
Institutional Investors အဖွဲ့အစည်းဆိုင်ရာ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ
- ရွှေရဲ့ အဓိက ဆွဲဆောင်မှုကတော့ တန်ဖိုးကို ထိန်းထားနိုင်တာ ဖြစ်ပြီး အထူးသဖြင့် crisis ဖြစ်တဲ့ အကျပ်အတည်းကာလတွေမှာ ပိုပြီး အသုံးဝင်တယ်။ ရွှေဟာ ကိုင်တွယ်လို့ရတယ်၊ သယ်ဆောင်ရလွယ်တယ်၊ ကမ္ဘာလုံးဆိုင်ရာဈေးကွက်မှာ အရောင်းအဝယ်လုပ်လို့ရတာကြောင့် စုဆောင်းပြီးရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူတွေကို စိတ်ချစေတယ်။
ရွှေဈေးတက်တဲ့ အရင်ကကာလတွေက 1990-2000 dotcom boom ပြိုလဲပြီးနောက်မှာတခါ၊ 2008 Financial Crisis မှာ တခါ၊ 2020 COVID ကာလ တို့မှာ ဖြစ်ခဲ့တယ်။ ဒါပေမဲ့ 2025 ဒီတစ်ကြိမ်မှာတော့ မတူညီတဲ့ အခြေအနေ တစ်ခု ရှိနေတယ်။ စီးပွားရေး မကျဆင်းဘဲ recession မဖြစ်ပဲ နဲ့တောင် ရွှေဈေးဟာ ၂၀၂၄ မတ်လကစပြီး နှစ်ဆလောက် တက်ခဲ့တယ်။ US ရဲ့ S&P 500 က ဒီကာလအတွင်းမှာ ၃၀% ကျော် တက်လာခဲ့ပြီး Real interest rate တွေကလည်း မြင့်နေတုန်းပဲ။
တစ်ချို့ကတော့ institutional investors တွေဟာ အကျပ်အတည်းတစ်ခု နီးကပ်နေပြီလို့ စိုးရိမ်လို့ ရွှေကို စုနေတာ ဖြစ်နိုင်တယ်လို့ ဆိုကြတယ်။ Tariffs ကိစ္စတွေ ငြိမ်သွားပြီးကုန်သွယ်ရေး သဘောတူညီချက်တွေ၊ တရုတ်နဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးယူတာတွေ၊ Middle East မှာ ငြိမ်းချမ်းရေးရတာတွေ ဖြစ်လာတာတောင် ရွှေစျေးကပြန်မကျသွားခဲ့ပါဘူး။
ဗဟိုဘဏ်များ
- ဒုတိယ ရှင်းပြချက်ကတော့ ရွှေစျေးတက်တာရဲ့ တရားခံက ဗဟိုဘဏ်တွေက အဓိကလို့ ဆိုတယ်။ ကြီးမားတဲ့ ငွေကြေးဖောင်းပွမှု နဲ့ ဒေါ်လာအပေါ် ယုံကြည်မှု လျော့နည်းလာမှာကို စိုးရိမ်စေပြီး ကမ္ဘာတစ်ဝန်းက ဗဟိုဘဏ်တွေက ရေရှည် ဒေါ်လာပိုင်ဆိုင်မှုတွေ ကို လဲလှယ်ပြီး အိမ်ခြံမြေလို လုံခြုံတဲ့ ရွှေ ကို ဝယ်ယူတယ်လို့ ယူဆတာရှိတယ်၊ ဒါပေမယ့် ဒါက သက်သေအထောက်အထား နည်းပါးနေတာ ဖြစ်တယ်၊
IMF ရဲ့ reports တွေအရ ပြီးခဲ့တဲ့နှစ် 2024 ကထက် တောင် ဗဟိုဘဏ်တွေရွှေဝယ်တာ နှေးကွေးသွားခဲ့တယ်၊ ဝယ်ယူမှုတွေကလည်း ဗဟိုဘဏ်ဘဏ်အနည်းငယ်ကြောင့်သာ ဖြစ်နေတယ်။
စျေးကစားသူများ (Speculators)
ဒါဆိုရင်တော့ ဈေးကစားသူတွေဟာ လတ်တလော ဈေးနှုန်းပြောင်းလဲမှုတွေကို ဖြစိစေတဲ့သူတွေလား၊ အမေရိကန်ရဲ့ ကုန်ပစ္စည်းအနာဂတ်အရောင်းအဝယ် ကော်မရှင် (Commodity Futures Trading Commission) က အချက်အလက်ထုတ်ပြန်ခဲ့တဲ့ နောက်ဆုံးနေ့ (စက်တင်ဘာ ၂၃ ရက်) မှာ Hedge Fund တွေရဲ့ ရွှေအပေါ် " long" ဈေးတက်မယ်လို့ မျှော်လင့်တဲ့) options တွေက စံချိိန်တင်စာချုပ် ၂၀၀,၀၀၀ (ရွှေ ၆၁၉ တန်နဲ့ ညီမျှတယ်) အထိ ရှိခဲ့တယ်။ Exchange-traded funds (ETFs) ရဲ့ အသားတင် ဝယ်ယူမှုကလည်း များပြားခဲ့တယ်။
Hedge funds တွေရဲ့ long နဲ့ ETF ကနေ ရွှေစျေးတက်မယ်လို့ မျှော်မှန်းထားတာတွေ ခေတ္တကျသွားတဲ့ အခါမှာ ရွှေစျေးခေတ္တပြန်ကျခဲ့ပါတယ်၊
ရွှေဈေးဟာ ဒီ ပြောင်းလဲလွယ်တဲ့ ETF and hedge fund တွေ စိတ်အလိုကို အနီးကပ် လိုက်နေပုံရပါတယ်။ 2025 ရဲ့ လွန်ခဲ့တဲ့လအနည်းငယ်က ဗဟိုဘဏ်တွေရဲ့ reserve မှာ ရွှေပမာဏကို အနည်းငယ် တိုးမြှင့်လိုတဲ့ စိတ်ဆန္ဒ တကယ်ရှိခဲ့တာဖြစ်ပေမယ့် ဗဟိုဘဏ်ကရွှေဝယ်ယူခြင်းက အဓိကတရားခံ မဟုတ်ပဲ speculator ဖြစ်တဲ့ ETF and Hedge Fund တွေကရွှေစျေးကို အချိနိ အနည်းငယ်အတွငိး အဆမတနိစျေးတက်စေခဲ့ပါတယ်။
Reference: Is this end of the scorching gold rally? (The Economist, November 2025)